4 daagse cursus: De Amerikaanse burgeroorlog, 1787 tot heden

Thieu Kuijs vrijdagmiddagen 4, 11, 18 25 november

Een vierluik over vrijheid en slavernij

Tussen 1861 en 1865 woedde in de Verenigde Staten een oorlog die vaak wordt gezien als de eerste moderne oorlog. De strijd tussen de Noordelijke en de Zuidelijke staten, was – zoals alle oorlogen daarvoor – ongemeen bloederig, maar het introduceerde loopgraven, economische blokkades, duikboten en een nieuwe vorm van ‘de techniek van de verschroeide aarde’.

Er zijn redenen om kanttekeningen te plaatsen bij de officiële datering van de Amerikaanse Burgeroorlog. De conflictbronnen ervoor zaten dieper en voeren terug tot, tenminste, 1787, toen de Amerikaanse grondwet werd uitgetekend. De grondwet van 1787 moest de erfenis van de Onafhankelijkheidsverklaring uit 1776 afhandelen: gelijkheid afroepen over een samenleving die werd gekenmerkt door ongelijkwaardigheid.

Niet alleen begon in de Verenigde Staten de oorlog tussen burgers lang voordat in 1861 het eerste kanonschot op Fort Sumter werd afgevuurd, het conflict eindigde ook niet bij de overgave van generaal Lee bij Appomattox op 9 april 1865. De conflictbronnen werkten door, zowel tussen de partijen die tussen 1861 en 1865 elkaar met wapens hadden bestreden, als doorheen de Amerikaanse samenleving, en dat tot op de dag van vandaag. Een symptoom hiervan is de kampenstrijd over de oorzaken van de Amerikaanse Burgeroorlog. Was volgens het ene kamp de inzet van de Amerikaanse Burgeroorlog de strijd tegen de slavernij, volgens het andere kamp draaide de oorlog om het recht op vrijheid en soevereiniteit van de afzonderlijke staten. Deze discussie is niet enkel academisch. Herhaaldelijk geeft deze splijtzwam aanleiding voor gewelddadige conflicten.

Het thema van de cursus is de vraag waardoor, althans in de Verenigde Staten, de strijd tegen slavernij niet samen kon gaan met een strijd voor vrijheid en democratie.

Dit thema werkt de cursusleider in vier delen uit:

1. ‘De burgeroorlog, 1861-1865’
2. Gewapende vrede, 1787-1914′
3. ‘Pax Americana, 1914 – 1989’
4. ‘Confrontatie, 1989-heden’

De cursus heeft het karakter van een hoorcollege. In elke bijeenkomst nodigt de Thieu Kuijs de deelnemers uit om feiten en visies toe te voegen aan de verhaallijn. In de slotbijeenkomst vloeit het feitenrelaas over in een discussie over de vraag of, en zo ja in welke mate, uit de gespletenheid van de Verenigde Staten lessen kunnen worden getrokken voor de rest van de Vrije Wereld.

Over de cursusleider

Thieu Kuijs is onafhankelijk onderzoeker. Hij volgde de lerarenopleidingen Nederlands en Geschiedenis en is gepromoveerd in de Wijsbegeerte, met als specialisme Grondslagen van de Wetenschappen. Zijn interesse in de Amerikaanse Burgeroorlog gaat terug tot lang voor zijn studies en activiteiten als zelfstandig ondernemer: in 1976 schreef hij een scriptie over de Amerikaanse Burgeroorlog. Het onderwerp is hem nadien bezig blijven houden. Hij acht zich nu voldoende ingelezen om een cursus over dit onderwerp te begeleiden.