Filosofie in het dagelijks leven

Deze cursus bestaat uit vier bijeenkomsten. Er is geen specifieke voorkennis vereist om de cursus te kunnen volgen. Er zullen ideeën van zowel overleden als nog levende filosofen langskomen, maar de cursus is niet bedoeld als een snelcursus ‘Geschiedenis van de filosofie’. We doen alsof Socrates, David Hume, Daniel Dennett en Bernard Stiegler tijdgenoten van ons zijn. De basisopzet van de cursus is die van een hoorcollege, maar in elke bijeenkomst zal Thieu Kuys u uitnodigen om informatie en visies in te brengen.

De Britse auteur David Hume (1711 – 1776) ervoer een spanning tussen zijn denken als filosoof en zijn doen als mens. Hij had het idee dat je, in het leven van alledag, alle filosofische inzichten maar beter zo snel mogelijk kunt vergeten. Misschien is het niet wenselijk in het dagelijks leven te filosoferen. Toch vonden de meeste filosofen, Hume incluis, filosoferen relevant voor het dagelijks leven. Immanuel Kant (1724 – 1804) vatte de relevantie van filosoferen samen in drie vragen:
– Wat kan ik weten? (kennisleer)
– Wat moet ik doen? (ethiek)
– Wat mag ik hopen? (metafysica)

In deze cursus steken we met deze drie vragen van wal om de relevantie van filosofie in het dagelijks leven te bepalen. De eis die we daarbij stellen is dat filosofie ons iets moet kunnen vertellen over thema’s die momenteel in de samenleving spelen:- de spanning tussen informatie en privacy;
– de robotisering;
– de toegenomen mondiale spanningen;
– de verbrokkeling van supranationale samenwerking;
– het uiteenvallen van traditionele samenlevingsverbanden;
– de sociale en economische ongelijkheid;
– mondiale solidariteit in een pandemie;
– de dreigende opwarming van de aarde.

In de eerste bijeenkomst zullen we zien dat de drie vragen van Kant met wat logica en een plukje gezond verstand soepel afgehandeld kunnen worden. De vraag is dan waarom de filosofie niet ergens rond 1800 als discipline is afgesloten. Deze vraag wordt beantwoord in de drie volgende bijeenkomsten. We zullen zien dat de perspectiefkeuze die in de vragen van Kant besloten is – de keuze voor het ‘ik’-perspectief – te beperkt is. De maatschappelijke thema’s die hierboven zijn genoemd, dwingen ons het ‘ik’-perspectief te verlaten. Daardoor komen vragen naar voren die zich niet met wat logica en een plukje gezond verstand laten beantwoorden.